نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
پ‍‍ژوهشگر، بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان، همدان
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم برعملکرد گندم وحاصلخیزی خاک، آزمایشی به مدت چهار سال (1378-1381) در مزرعه تحقیقاتی لک لک مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با خاکی دارای بافت لوم رسی‌سیلتی انجام شد. دراین تحقیق از چهار مدیریت بقـایای ذرت شـامـل: 1) خـرد کـردن بقـایـا بـا سـاقه خردکن 2) خردکردن بقایا با دیسک 3) خردکردن بقایا با روتیواتور و 4) خارج کردن بقایا و دو عمق شخم با گاوآهن برگرداندار (خاک‌ورزی مرسوم) شامل: 1) 20 سانتیمتر و 2) 30 سانتیمتر استفاده شد. مدیریتهای بقایا و عمقهای شخم در هشت تیمار ترکیب و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مقایسه شدند. مدیریت بقایای گندم شامل برگرداندن بقایا به خاک با شخم زدن زمین با گاوآهن برگرداندار (به عمق 25-20) در کلیه کرتها بود. تناوب ذرت دانه‌ای- گندم آبی دو بار طی چهار سال تکرار شد. به منظور ارزیابی دستگاهها (ساقه خردکن، دیسک، و روتیواتور) در خرد کردن ساقه‌های به جا مانده از برداشت ذرت دانه‌ای، درصد خردشدگی بقایای ذرت اندازه‌گیری شد. برای بررسی روند تغییرات کربن آلی خاک، این شاخص در سه مرحله
(1- فروردین 1378، قبل از کاشت ذرت 2- مرداد 1379، بعد از برداشت گندم 3- تیر 1381، بعد از برداشت گندم) اندازه‌گیری شد. همچنین عملکرد و اجزای عملکرد گندم و عملکرد دانه ذرت تعیین شد. بر اساس نتایج حاصل، دستگاه ساقه خردکن ذرت نسبت به دو دستگاه دیگر (دیسک و روتیواتور) تأثیر بهتری در خرد کردن ساقه‌های ذرت نشان داد. همچنین معلوم شد که بعد از گذشت حدود 18 ماه، در کرتهایی که بقایای ذرت به خاک برگردانده شده بود. کربن آلی خاک حدود 2/7 درصد افزایش یافته است. در حالی‌که در کرتهایی که بقایای ذرت خارج شده بود کربن آلی خاک تغییری پیدا نکرده است. همچنین بعد از گذشت حدود چهار سال آشکار شد که در کرتهایی که بقایای ذرت و گندم به خاک برگردانده شده بود کربن آلی خاک در حدود 25 درصد و در کرتهایی که بقایای ذرت خارج و تنها بقایای گندم با خاک مخلوط شده بود کربن آلی خاک حدود 16 درصد افزایش یافته است. تأثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم بر عملکرد گندم و دانه ذرت معنی‌دار نشد اما عملکرد گندم در سال 1381 نسبت به سال 1379 معنی‌دار بود و حدود 40 درصد افزایش یافت.
کلیدواژه‌ها
خسروانی، ع. و صلح‌جو، ع. ا. 1381. مقایسه روشهای مکانیکی خردکردن بقایای گیاهی برنج و مخلوط
آن با خاک. خلاصه مقالات دومین کنگره ملی مهندسی ماشینهای کشاورزی و مکانیزاسیون ایران. صفحه
13- 12.
2- روزبه، م.، پوسکانی، م. ع. و شاکر، م. و نیکزاد، ا. ر. 1379. تأثیر روشهای مختلف خاک‌ورزی بر
عملکرد گندم در تناوب با ذرت. گزارش پژوهشی نهایی موسسة تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه
شماره 166.
3- Alvarenga, R. C., Fernandes, B.and Silva, T. C. A. 1987. Effect of different methods of soil preparation and maize residue management on bulk density, total porosity and pore-size distribution in ared latosol. Revista ceres. 34: 196, 569-577.
4- Barber, S. A. 1979. Corn residue management and soil organic matter. Agronomy journal. 71: 4, 625-627.
5- Bloom, P. R., Schuh, W. M., Maizer, G. L., Nelson, W. W. and Evans, S. D. 1982. Effect of N fertilizer and corn residue management on organic matter in Minesota mollisds. Agronomy journal. 74: 1, 161-163.
6- Jones, S. 1999. The effects of corn residue management on wheat yield. final report 1999. university of kentucky.
7- Maury, R. P. 1989. Effect of tillage and residue management on maize and wheat yield and on physical properties of on irrigated sandy loam soil in northern Nigeria. Soil and Tillage Research. 8, 161-170.
8- Murdock, L., Herbek, J., James, J. and Call, D. 1999. Cooperative residue management study: Mechanical shredding comparison. Final Report 1998-99 university of kentucky.
9- Peric, D. 1972. Studies on the effect of tillage depth for maize in a wheat/maize rotation. Savremena poljoprivreda. 20: 11-12, 33-40.
10- Shanin, I. and Atanasova, I. 1973. Effect of tillage depth and fertilizers on grain yield and quality of wheat grown on leached chernozem smolnitsa soil in the sofia region.
2. Maize for grain as apreceding crop. Rasteniev dni-Nauki. 10: 4, 95-105.
11- Sidhu, A. S. and Sur, H. S. 1993. Effect of incorporation of legume straw on soil properties and crop yield in a maize-wheat sequence. Tropical Agriculture. 70: 3, 226-229.
12- Sidhu, B. S. and Beri, V. 1989. Effect of crop residue management on the yields of different crops and on soil properties. Biological wastes. 27: 1, 15-27.
)