1استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی
2استاد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
تاریخ دریافت: 25 مرداد 1382،
تاریخ بازنگری: 05 مهر 1382،
تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1386
چکیده
طراحی، ارزیابی، و مدیریت آبیاری جویچه‌ای در مزرعه مبتنی بر مشخصه‌های نفوذ آب در خاک است. تغییرات نفوذ آب در جویچههای آبیاری تابع تغییرات عاملهایی مختلف است و بدین جهت نفوذ فرایندی پیچیده خواهد بود و مدلسازی آن به ویژه برای تمام سطح مزرعه دشوار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرهای مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای فرصت نفوذ، رطوبت اولیة خاک، عمق جریان آب در جویچه، سطح مقطع جریان، محیط خیسشده، و کمّیسازی میزان مشارکت این متغیرها در تغییرات نفوذ آب در جویچه در سطح مزرعه اجرا شده است. آزمایش‌های مزرعهای برای جمع‌آوری دادههای مشاهداتی در مزرعهای به ابعاد 130×70 متر در 58 واحد آزمایشی در تابستان 1381 و اندازه‌گیری نفوذ آب در جویچه با روش جویچه مسدود اجرا شده است. بر مبنای یافتههای این پژوهش، سهم اثر مستقیم فرصت نفوذ، سطح مقطع جریان،رطوبت اولیة خاک،محیط خیسشده، و عمق جریان به ترتیب برابر 4/97، 0/42، 5/36، 0/15، و 0/12 درصد اثرهای کل این متغیرهاست. ترتیب اثرهای کل متغیرها بر نفوذ تجمعی در سطح مزرعه به صورت فرصت نفوذ، عمق جریان آب در جویچه، رطوبت اولیة خاک، سطح مقطع جریان، و محیط خیسشده بود. با بررسی سهم اثرهای مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر نفوذ تجمعی، فرصت نفوذ، رطوبت اولیه خاک، و سطح مقطع جریان به عنوان مولفههای اصلی نفوذ تجمعی از جویچه آبیاری تشخیص داده شدند. بر این مبنا، با استفاده از روشهای آماری یک مدل غیرخطی برای توصیف نفوذ تجمعی از سطح مزرعه با دادههای اندازهگیریشده به دست آمد. این مدل حدود 89 درصد از تغییرات نفوذ تجمعی از سطح مزرعه را توجیه میکند.
Bautista, E. and Wallender, W. W. 1993. Numerical calculation of infiltration in furrow irrigation simulation Models. J. Irrig. Drain. Eng. 119(2): 286-294.
Childs, J. I., Wallender, W. W. and Hopmans, J. W. 1993. Spatial and seasonal variation of furrow irrigation. J. Irrig. Drain. Eng.119(1): 74-90.
Clemmens, A. J., Eisenhaure, D. E. and Maheswari, B. I. 2001. Infiltration and roughness equations for irrigation: How form influences estimation. ASAE Annual International Meeting.
Dillon, W. R. and Goldstein, M. 1984. Multivariate Analysis: Methods and Applications. John Wiley & Sons, Inc.
Elliott, R. I. and Walker, W. R. 1982. Field evaluation of furrow infiltration and advance functions. Trans. ASAE. 25(2): 396-400.
Enciso-Median, J. Martin, D. and Eisenhauer, D., 1998. Infiltration model for furrow irrigation. J. Irrig. Drain Eng. 124(2): 73-80.
Fangmeier, D. D. and Ramsey. M. K. 1978. Intake characteristics of irrigation furrows. Trans. ASAE. 21(4): 696-700.
Fonteh, M. F. and Podmore, T. 1993. A physically based infiltration models for furrow irrigation. Agric. Water Manage. 23, 271-284.
Gardner, W. H. 1976. Water Content. In Methods of Soil Analysis. In: Black, C. A., Evans, D. D., Ensminger, L. E., White, J. L., Clark, F. E. and Dinauer, R. C. (Eds.). Physical and Mineralogical Properties. 4th Ed. Madison, WI: Agronomy Society.
Izadi, B. and Wallender, W. W. 1985. Furrow hydraulic characteristics and infiltration. Trans. ASAE. 28(6): 1901-1908.
Jobling, G. A. and Turner, A. K. 1973. Physical model study of border irrigation. ASCE J. Irrig. Drain Eng. 99, 493-510.
Kohler, H. 2002. Statistics for Business and Economics. Thomson Learning, Inc.
Moghaddam, M. 1999. Advanced Engineering Statistics. Faculty of Agriculture. Universirty of Tabriz. Tabriz. Iran. (in Farsi)
Nasseri, A., Neyshabori, M. R., Fakherifard, A., Mogaddam, M. and Nazemi, A. H. 2004. Field-measured furrow infiltration functions. Turkish J. Agric. Forestry. 28(2): 93-101.
Oyonarte, N. A., Mateos, L. and Palomo, M. J. 2002. Infiltration variability in furrow irrigation. J. Irrig. Drain. Eng. 128(1): 26-33.
Tarboton, K. C. and Wallender, W. W. 1989. Field-wide furrow infiltration variability. Trans. ASAE. 32(3): 913-918.
Trout, T. J. 1992. Flow velocity and wetted perimeter effects on furrow infiltration. Trans. ASAE. 35(3): 855-862.
Walker, W. R. 1989. Guidelines for desiging and evaluating surface irrigation systems. Irrigation and Drainage paper No. 45. FAO. Rome. Italy.
Walker, W. R. and Skogerboe, G. V. 1987. Surface Irrigation: Theory and Practice. Prentice-Hall, Inc. New Jersey.
ابتدای صفحه